МЕН СӨЗДІК ҚҮРАМНЫҢ АРАҚАТЫНАСЫ

(БАЙЛАНЫСЫ)

Бір тілдегі сөздерді төл ж"не кірме деп белудің өзі тек дердін шыгу тегін, төркінін саралап көрсету үшін гана алынған шарпы белгі. Бұл бөлініс негізгі сөздік қор мен сөздік құрамның шегін көрсетіп бсре алмайды, Өйткені төл сөздер тума болғаидықтан, бәрі бірдей негізгі сөздік қорға жатады да, ал кірме сөздер кірмс болкандықган, оған кіре алмайды_ десек, ғылым үшін үлкен ағаттық болар еді. Белгілі сөздің негізгі сөздік қорға жату-жатпауы, онын біреуі тума (төл), екіншісі кірме болуына қарай смес, әр сөздің жалпы халықтық, сипаты мен сөз тудырудағы қабілетгіліпне карай танылады. Сөздің тілде көп өмір сүруі нсмесе аз өмір сүруі де негізгі сөздік қорға деп-бір шартты белгі болып табылмайды. Мәсслеи, шидем, сәукелс, кебеже, асадал, қорамсак, қит кию, отқа салар, жылу, жаназа, підия, аптиек, иманшарт сияқты архаизмдер тілдс қншама ұзақ уақыт өмір сүрсе де, негізгі сөздік корга дәл казі алмайды. Ал, электр, спутник, космос, космонавг, космодром-синтетика, капрон, лавсан, тәрізді термин сөздер тілге кезде енгеніне қарамастан, жалпы халықтык, сипат алып отыр.Негізгі сөздік кор ор түрлі жолдармен, әсіресе сөз тудырғыштық амалдар арқылы тілдің бүкіл лексикалық жүйесін әрдайым’ сабақтастырып, байланыстырып отырады.

Сөздік құрамдагы белгілі контексте керегіне карай қолданылып жүрген көнерген сөздер де бір заманда негізгі сөздік қорлы болып, реполюцнядан кейін ғана мән-ыағыпалары ескіріп пассив сөзге айналган. Әрбір тілдің сөз тудыру тәсілі, бір жағынан нсіізгі сөздік қор мен грамматиканы жалгастырып, өзар байланыстыратын аралық дәнекер (звено) болса, екінші жағынан ол негізгі с"здік қор мсн сөздік қүрамды да ұштастыра отырып аралық қарым-қатынастын түрлері мен нормаларын белгілеп бсреді. Неіізгі сөздік қор ысн сөздік құрамның ара-жігі сіресіп катып калған өзгермейтін дүние емсс. Керісіншс, бұлар іштей бір-біріне игілікті осер ету арқылы үнемі жанарып толығуда жаңгырып өзгеруде болады. Демек, бұлардыц ара қатынасы жылжымалы, өзгермейтін, әрі шартты дсп түсіну керек.