Шылым шегудің алдын алу

   Сабақтың мақсаты: адам анатомиясы мен физиологиясы тұрғысынан шылым шегудің денсаулыққа зиян екендігі жайлы алғашқы ұғымды қалыптастару :

- жеке бас пен әдеп мәдениетіне баулу

- алған білімді талдау өмірде қолдана білуге үйрету

Сабақ барысы

1. Ұйымдастыру

2. Сабақ тақырыбымен таныстыру

3. Шылым шегу жайлы біз не білеміз атты тест

1. Оқушылар  барлығы сияқты болуы үшін шылым шегеді

2.  Адам мазасызданған кезде шылым демалуға көмектеседі

3.  Шылым шегетін адамдардың көпшілігі ләззат алып 

 тастағылары келмейді

4.  Шылым шегу көп жағдайда жүрек ауруына себеп бола

алады

5. Жас өспірімдердің  көпшілігі шылым шегуді кез-келген

уақытта қоя алады

6. Шылым шегуді әдетке айналдырмай тек қана қызық үшін

шегіп кейін қойғанның ешқандай қорқынышы жоқ

Жауаптары: 1-дұрыс, 2-дұрыс емес,  3-жоқ, 4-иә, 5-жоқ,  6-жоқ

4. Шылым шегу барысында не нәрсе болады

Әңгіме. Шылым шегу барысында оның жартысы жанып кетеді жұтылатын түтіннің құрамында никотин көміртек тотығы синил қышқылының бөліктері және басқада сол сияқты химиялық заттар бар.  Оның ішінде ең улысы –никотин оның уы ағзаға еніп  әуелі тітіркендіреді одан соң жүйке жүйесінде әсер етеді қан тамырлары тартылып сілекей қабаты зақымданады. Егер де никотин көп мөлшерде ағзаға енсе дене тырысып өліп қалуы мүмкін.

5. Ауаның жылу жолы  атты кестемен жұмыс

Шылым шегуші түтінді ауыз арқылы жұтады  сол кезде зиянды заттар шылым түтінімен бірге жоғары тыныс жолына түседі. Әдетте ондай нәрсе үйреншікті болғандықтан алғашында жөтел пайда болады бірақ егерде шылым шегу тұрақталатын болса ағзаға енетін ауаны  фильтрлеп өткізетін тітіркендіргіш кірпікшелер өледі. Зиянды заттар ағзаны тітіркендіріп көп жағдайда бронхиттің асқынған түріне әкеп соғады. Тыныс жолымен  түтін бронхаға қарай жылжыған сайын никотиннің зиянды әсері күшейе түседі.

6. Шылым шегуге арналған көрнекілік құрал арқылы саймандық жұмыс жасау шылым шегуші адамның сөздік бейнесін құрастыру.

   Тәжірибелік жұмысты орындау үшін қақпағы бар пластикалық шөлмек, ұзындығы 5 см. резина түтігі шиыршықталған мақта, шылым, шырпы, пластилин.

     Пластикалық шөлмектің қақпағын түтін диаметріне сәйкес етіп тесу керек. Ол саңлауға түтін ұшының бір ұшын салып, жан жағын пластилинмен бітеу керек. Түтіннің бір жақ шетіне шиыршықталған мақтаны салып, екінші шетіне мақта салу керек. Қақпағын жауып шөлмекті қосып, ішінен ауаның жартысын шығару керек. Темекіні жағып, шөлмекте біртіндеп қысымды азайту керек, темекі түтіндей бастады. Шөлмек қабырғасы мен мақта шиыршықтарында  смала жинала бастайды. 

Оқушыларға қойылатын сұрақ.

Эксперементтен соң мақта шиыршықтары қандай болады. Шөлмек қабырғалары сіздердің ойларыңызша шылым шегуші адамның өкпесі қандай?

-Шылым шегуші адамның сөздік бейнесін құрастыр

7. Сіздің өміріңіздің өкпеңізді бұзу қапіңіз бар атты ойын.  (Сынып 3 топқа бөлінеді, капитандардың сұрақтарына жауап береді. Егер де сұраққа дұрыс жауап берілсе 10 ұпай алады. Жауап бермесе жауап беру құқығы келесі топқа өтеді)

Сұрақтар

1.Шылым шегу кезінде адам өкпесіне түсетін газ жеңіл көліктің түтінінің құрамында болатын химиялық газбен бірдей. Ол газ қалай аталады?

2. Шылым шегушінің өкпесімен қатар 2–ші көп зақымданатын ағза мүшесі қалай аталады?

3. Тұрмыс өрттерінің басты себептері қандай? Адам өліміне әкеп соғатын электро бұйымдар.

4. Пассивті шылым шегу дегеніміз не?

5. Жасөспірімдердің шылым шегуден бас тартуының  басты 3 себебін атаңыз?

8. Қортынды 

Шылым шегудің теріс салдарға әкеп соғатын себептерін атаңыз. 

 1. Тіл мен ерін сілемейлі қабаттарын зақымдайды

2.  Құрғақ жөтелдің болуы

3.  Ауыз қуысының жағымсыз иістің шығуы

4. Ауыз қуысының инфекциясы

5. Иіс сезу қабілетінің нашарлауы

6. Бет жүзді уақытынан бұрын әжім басу

7. Тістердің сарғаюы

8. Қалыпты тыныс алудың бұзылуы

9. Түрлі ауруларға ағзаның қарсы тұру қабілетінің төмендеуі

Сонымен, шылым шегудің нәтижесінде адам өз көркін жоғалтып, денсаулығын бұзады.